بررسی آزمایشگاهی میزان حساسیت ارقام گندم مورد استفاده برای کشت دراستان یزد به آلودگی با قارچ آسپرژیلوس فلاووس مولد آفلاتوکسین

چکیده: زمینه و هدف: گندم از مهمترین غلات مورد استفاده در ایران بوده که بسیار حساس به آلودگی با قارچ ها از جمله قارچ های مولد آفلا توکسین می باشد. استفاده از ارقام بذر گندم مقاوم در برابر آلودگی با این قارچ ها می تواند نقش مهمی در پیشگیری و کنترل آلودگی گندم و مواد غذایی که از آرد گندم تهیه می شوند داشته باشد. این مطالعه با هدف بررسی میزان حساسیت ارقام مختلف گندم که جهت کشت از طرف جهاد کشاورزی استان یزد به کشاورزان توصیه می شود. نسبت به آلودگی با شایع ترین قارچ مولد آفلاتوکسین (آسپرژیلوس فلاووس) انجام شده است. روش بررسی: در این مطالعه تجربی میزان حساسیت 10 رقم بذر گندم که توسط مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد برای کشت به کشاورزان گندمکار توصیه می شود. در شرایط برون تنی (in vitro) در برابر آلودگی تجربی آنها با تعداد 103×1 کونیدی قارچ آسپرژیلوس فلاووس مولد سم آفلاتوکسین بررسی گردید. پس از 48 ساعت آلودگی میزان کلونیزاسیون و تکثیر قارچ بر روی هر گندم با شمارش کونیدی های تولید شده توسط قارچ به عنوان معیاری برای میزان حساسیت در نظر گرفته شد. داده ها با استفاده از آزمونهای آماری کروسکال والیس، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون مقایسات چند گانه تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: گندم کویر، روشن و شیراز به ترتیب با میانگین 118500، 152500 و 122000 cfu/ml (colony forming units) پس از 48 ساعت مجاورت با کونیدی های قارچ آسپرژیلوس فلاووس به ترتیب از مقاوم ترین گونه ها به این قارچ بودند. گندم سیستان (9 شوری) و اکبری به ترتیب با میانگین cfu/ml 561000، 460500 بیشترین حساسیت نسبت به آلودگی به این قارچ را نشان دادند (001/0p<). از نظر آماری هیچگونه ارتباط معنی داری بین میزان حساسیت ارقام گندم مورد مطالعه با میزان پروتیین آنها مشاهده نشد. نتیجه گیری: صرف نظر از نگهداری و انبار گندم در شرایط مناسب که مانع از رشد میکرو اورگانیسم های مختلف از جمله قارچ ها می شود، استفاده از ارقام مقاوم در برابر آلودگی با قارچ های مولد آفلا توکسین برای کشت و تولید محصول مقاوم می تواند کمک موثری در پیشگیری از آلودگی گندم تولیدی به این قارچ باشد.